Konwencja klimatyczna Ramowa Konwencja ONZ w sprawie Zmian Klimatu, zwana „Konwencją Klimatyczną” została sporządzona 9 maja 1992 roku w Nowym Jorku oraz podpisana na Międzynarodowej Konferencji ONZ dotyczącej Środowiska i Rozwoju, w Rio de Janeiro oraz weszła w życie w dniu 21 marca 1994 roku.
Głównym celem Konwencji Klimatycznej jest ograniczenie ilości gazów cieplarnianych w atmosferze do poziomu, który "zapobiegłby niebezpiecznej, antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny" oraz ustabilizowanie ich emisji w takim okresie, by ekosystemy w sposób naturalny mogły się przystosować do zmian klimatu. Polska ratyfikowała Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu w dniu 28 lipca 1994 i zobowiązując się między innymi do opracowania i wdrożenia krajowej strategii redukcji emisji gazów cieplarnianych opartej o mechanizmy ekonomiczne i działania administracyjne oraz kontrolę wdrażania tej strategii. Protokół z Kioto Protokół z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu został przyjęty przez Konferencję Stron w grudniu 1997 roku i wszedł w życie w dniu 16 lutego 2005 r., gdy został ratyfikowany przez 55 krajów z załącznika I, których łączna emisja CO2 jest równa przynajmniej 55% emisji globalnej z roku 1990.
Protokół jest prawnie wiążącym porozumieniem międzynarodowym, nakładającym obowiązek redukcji całkowitej emisji sześciu gazów cieplarnianych:
- dwutlenku węgla (CO2),
- metanu (CH4),
- podtlenku azotu (N2O),
- oraz fluorowanych gazów cieplarnianych a w tym :
wodorofluorowęglowodorów - HFC,
perfluorowęglowodorów - PFC,
heksafluorku siarki - SF6.
Polska, będąc Stroną Protokołu z Kioto, przyjęła zobowiązanie do zredukowania emisji gazów cieplarnianych o 6% i przyjęła rok 1988 jako rok bazowy dla zobowiązań w zakresie emisji trzech podstawowych gazów: dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu oraz rok 1995 dla gazów przemysłowych z grupy HFC i PFC oraz heksafluorku siarki.
Aby osiągnąć ten cel, Komisja przyjęła Plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r., który został odnotowany przez Radę w konkluzjach z dnia 17 maja 2011 r. i zatwierdzony przez Parlament Europejski w rezolucji z dnia 15 marca 2012 r. W planie tym Komisja określiła racjonalny pod względem kosztów sposób zapewnienia niezbędnej redukcji łącznych emisji gazów innych niż CO2, w tym fluorowanych gazów cieplarnianych.
W tym celu na mocy Rozporządzenia (WE) nr 842/2006 z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych podjęto zobowiązania w zakresie sposobów ograniczania emisji, składania sprawozdań dotyczących niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych oraz kontroli użytkowania i wprowadzania do obrotu produktów i urządzeń zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane objęte Protokołem z Kioto.
W dniu 21 maja 2015 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwaloną przez Sejm RP ustawę z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. Ustawa zastępuje obecnie obowiązującą ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową i odwołuje się w swej treści min. do Rozporządzenia (WE) nr 842/2006 z dnia 17 maja 2006 r.
Jednocześnie Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej w dniu 16 kwietnia 2014 r. przyjęła Rozporządzenie (UE) NR 517/2014 w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych, które w całości weszło w życie w dniu 01.01.2015 stając się obligatoryjnym aktem prawnym dla wszystkich Krajów Członkowskich UE oraz Operatorów działających na ich terenie. Paradoksem jest to, że Rozporządzenie to zmienia i uzupełnia przedmiot rozporządzenia (WE) nr 842/2006, które w związku z tym zostało uchylone.
Wątpliwości
W tym miejscu rodzi się pytanie: dlaczego Senat RP przyjmuje Ustawę, która odwołuje się w swej treści do już nieaktualnego rozporządzenia (WE) nr 842/2006 nie wspominając o akcie prawnym je zastępującym ?. Jednocześnie należy zaznaczyć, że fakt opublikowania nowej Polskiej Ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych, która stała się wiążąca we wszystkich swych przepisach od dnia 14 marca 2016 r. nie zwalnia również od stosowania wymagań zawartych w Rozporządzeniu (UE) NR 517/2014 w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych oraz innych aktów prawnych UE takich jak: Rozporządzenie (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (Dz. Urz. UE L 286 z 31.10.2009) oraz Rozporządzenie (WE) nr 1516/2007 z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie kontroli szczelności (Dz. Urz. UE L 335 z 20.12.2007).
Konsekwencje dla użytkowników/operatorów
Zgodnie z art. 19. ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubażających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych (Dz.U. z 2015 poz. 881), Operatorzy urządzeń i systemów ochrony przeciwpożarowej, które zawierają 3 kg lub więcej substancji kontrolowanych lub fluorowanych gazów cieplarnianych są zobowiązani do rejestracji w Centralnym Rejestrze Operatorów Urządzeń i Systemów Ochrony Przeciwpożarowej (CRO). Obowiązek ten w odniesieniu do wielkości gazów zaczynającej się od 3 kg, jest konsekwencją zapisów uchylonego Rozporządzenia (WE) nr 842/2006, które nie wspomina o konieczności przeliczenia ilości zawartych gazów wyrażonych w kg do ton ekwiwalentu CO2, o czym stanowią zapisy wiążącego Rozporządzenia (UE) NR 517/2014 w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych. Przeliczenie, o którym tu mowa jest realizowane zgodnie z zasadą, że każdy fluorowany gaz posiada swój wskaźnik GWP (global worming potential), przez który należy przemnożyć ilość fluorowanego gazu zawartego w urządzeniu by otrzymać jego ekwiwalent wyrażony w Mg CO2. Ponadto, fakt istnienia w obiegu chłodniczym ilości fluorowanego gazu powyżej 3 kg powoduje powstanie obowiązku objęcia tego urządzenia okresowymi kontrolami szczelności. Niby nic nowego a jednak, jeżeli po przeliczeniu ilości kg fluorowanego gazu do Mg ekwiwalentu CO2 otrzymamy wyniki równy lub wyższy 5000 Mg CO2, to pojawiają się nam nowe obowiązki związane z realizacją kontroli szczelności. Fakt ten ma szczególne znaczenie dla tej grupy urządzeń chłodniczych lub klimatyzacyjnych, które dotychczas z uwagi na niską zawartość kg fluorowanego gazu nie podlegały obowiązkowi kontroli szczelności oraz tych, dla których takie przeliczenie zwiększy częstotliwość wykonywanych kontroli szczelności.
Tak więc jakie rodzą się obowiązki i jakie urządzenia są nimi objęte?
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 stanowi, że
- Operatorzy urządzeń, które zawierają fluorowane gazy cieplarniane w ilości 5 ton ekwiwalentu CO2 lub większej i niezawarte w piankach, zapewniają, aby urządzenia były poddawane kontrolom szczelności.
- Hermetycznie zamknięte urządzenia, zawierające fluorowane gazy cieplarniane w ilościach mniejszych niż 10 ton ekwiwalentu CO2, nie podlegają kontrolom szczelności, pod warunkiem że urządzenia te są oznakowane jako hermetycznie zamknięte.
- Rozdzielnice elektryczne nie podlegają kontrolom szczelności, pod warunkiem że spełniają jeden z poniższych warunków:
- ich zbadany poziom wycieków jest, zgodnie ze specyfikacją techniczną producenta, mniejszy niż 0,1 % rocznie i są one odpowiednio oznakowane;
- są wyposażone w przyrząd do monitorowania ciśnienia lub gęstości; lub
- zawierają mniej niż 6 kg fluorowanych gazów cieplarnianych.
Zmianę wymagań w zakresie kontroli szczelności przed i po przeliczeniu do Mg ekwiwalentu CO2 można przedstawić w sposób poniższy:
• Progi w ramach Rozporządzenia WE nr 842/2006, które obowiązywało wyłącznie do 31.12.2014 :
• 3-30 kg, kontrola raz w roku
• 30-300 kg, kontrola 2 razy w roku
• 300 kg i więcej, kontrola 4 razy w roku
• Od 01.01.2015 obowiązują również trzy progi (WE nr 517/2014), ale wynoszące odpowiednio:
• 5t – 50 Mg EqCO2, kontrola raz w roku
• 50t – 500 Mg EqCO2, kontrola 2 razy w roku
• 500 Mg EqCO2 i więcej, kontrola 4 razy w roku i ciągły monitoring.
Realne konsekwencje tego przeliczenia są takie, że do tej pory urządzenia, które nie podlegały kontrolom szczelności bowiem zawierały np. 2.5 kg gazu R404A, 2.6 kg gazu R410A lub 2.8 kg gazu R407C od 1 stycznia 2017 roku zaczną takim kontrolom podlegać. Stanie się tak bowiem na mocy Rozporządzenia (WE) Nr 517/2014 i na zasadzie odstępstwa do dnia 31 grudnia 2016 r., urządzenia, które zawierają mniej niż 3 kg fluorowanych gazów cieplarnianych, lub hermetycznie zamknięte urządzenia, które są oznakowane jako takie i zawierają mniej niż 6 kg fluorowanych gazów cieplarnianych, nie podlegają kontrolom szczelności.
Podsumowanie
W powyższym artykule wskazuję jedynie niektóre zmiany jakie dotyczą lub będą dotyczyć operatorów i użytkowników urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i systemów ochrony przeciwpożarowych, pomijając ze względów redakcyjnych takie obowiązki jak:
- sposoby realizacji kontroli szczelności
- wymagania stawiane realizującym kontrole szczelności oraz min.
- obowiązki użytkowników i operatorów w zakresie sprawozdawczości
Dodatkowe informacje będą szczegółowo przedstawiane podczas realizowanych szkoleń otwartych i szkoleń dedykowanych dla tych wszystkich, którzy w swojej działalności mają związek z fluorowanymi gazami cieplarnianymi i chcą ograniczyć ryzyko nałożenia kar administracyjnych za nieprzestrzeganie obowiązków.
Opracowanie: Adam Białkowski - Audytor Wiodący, Weryfikator Wiodący CO2 (AC&T AUDIT CONSULTING & TRAINING)
