Obszary Natura 2000 wyznaczane są do ochrony konkretnych elementów przyrody, określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Prowadzenie niemal każdej działalności gospodarczej na obszarach objętych ochroną jest możliwe. Przewodnią zasadą realizowanego przedsięwzięcia jest to, aby nie szkodzić przedmiotom ochrony.
Objęcie danego obszaru siecią Natura 2000 może generować dodatkowe możliwości dla rozwoju biznesu, ponieważ jest swego rodzaju etykietą informującą na terenie całej Unii Eurpoejskiej o unikatowych walorach przyrodniczych danego obszaru. Na bazie tych walorów można budować tzw. zielony biznes, choćby: usługi turystyczne, agroturystykę, edukację ekologiczną, produkcję i promocję produktów lokalnych. Podmiotom zainteresowanym prowadzeniem działalności gospodarczej dedykowane są środki unijne np. w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020, zaplanowano Działanie 1.5 - Wspieranie przedsiębiorczości i zatrudnienia w gminach, których rozwój uwarunkowany jest siecią Natura 2000. W ramach tego działania, firmy zarówno usługowe jak i produkcyjne zlokalizowane na terenie gmin, na których obszary Natura 2000 zajmują co najmniej 18% terenu, mogą liczyć na bezzwrotne środki finansowe.
Na obszarach Natura 2000 istnieje wiele podmiotów prowadzących działalność produkcyjną, usługową, rzemieślniczą, czy też rolniczą, które czerpią korzyści ze swojej wyjątkowej lokalizacji. Wartym podkreślenia jest fakt istniejącej obecnie w Polsce, zwłaszcza w dużych miastach, mody na oryginalne rękodzieło w wyposażeniu wnętrz, dodatkach czy ubraniach. Dzięki temu rzemieślnicy wyrabiający meble, włókna i tkaniny w oparciu o miejscowe surowce, z obszarów „naturowych”, zyskują wielu klientów. Ten eko-trend dotyczy także zakupów żywności bezpośrednio od producentów, np. na tzw. targach śniadaniowych organizowanych między innymi w Warszawie, Poznaniu, czy w Trójmieście, których ideą jest jadanie zdrowo, do syta i na wolnym powietrzu. Rolnicy i przetwórcy sprzedający np. mleko, mięso i przetwory mogą pochwalić się klientom, że bydło z wolnego, ekstensywnego wypasu na obszarze Natura 2000 jest dużo zdrowsze, niż bydło z obór wielkoprzemysłowych, a same przetwory i produkty są po prostu smaczniejsze. Analogicznie mogą postępować sprzedawcy runa leśnego, ziół, ryb itp. Warto wspomnieć także o usługach turystycznych, w szczególności ekoturystyce oraz turystyce kwalifikowanej (przykładowo: pieszej, rowerowej, kajakowej, żeglarskiej), dla których walory krajobrazowe obszarów Natura 2000 stanowią podstawę działania, a także o odnawialnych źródłach energii, jak małe elektrownie wodne towarzyszące przywracaniu retencji wodnej na danym terenie. Przykładem tego typu działalności gospodarczej prowadzonej na obszarze Natura 2000 jest Mała Elektrownia Wodna (MEW) „Bieleckie Młyny" zlokalizowana w miejscowości Bieleckie Młyny, na 24 kilometrze Czarnej Nidy. Szacuje się, że MEW uzyskuje ok 180 MWh energii rocznie.
Turbina Archimedesa, MEW Bieleckie Młyny, źródło: Michał Lis, Instytut OZE Sp. z o.o
Zarówno przedsiębiorcy, którzy działalność gospodarczą już prowadzą jak i ci, którzy planują ją prowadzić na obszarach Natura 2000, mogą skorzystać z wiedzy prezentowanej na Platformie Dialogu www.dialog.gdos.gov.pl, utworzonej w ramach projektu „Natura i Gospodarka – podstawy dialogu” realizowanego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Przedsiębiorcy, rolnicy, Instytucje Otoczenia Biznesu, Jednostki Samorządu Terytorialnego mogą dołączyć do utworzonych w ramach tego projektu Partnerstw Naturowych, których zadaniem jest m. in. wspieranie przedsiębiorczości, wymiana doświadczeń, prezentowanie dobrych praktyk w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach Natura 2000.
Partnerstwo Naturowe daje wielorakie korzyści wszystkim jego uczestnikom. Dla przedsiębiorców najważniejsze będą informacje dotyczące możliwości dofinansowania realizacji inwestycji opartych na rozwiązaniach proekologicznych na obszarach Natura 2000, dla Jednostek Samorządu Terytorialnego – rozwój przedsiębiorczości na ich terenie z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju, zaś Instytucji Otoczenia Biznesu – zdobywanie nowych kontaktów, dzięki pośrednictwu w wymianie informacji i doświadczeń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej na obszarach chronionych i na obszarach Natura 2000. Ostatecznie największą korzyść odnosi środowisko, gdyż nadrzędnym celem tej inicjatywy jest jego ochrona.
Tylko w ostatnim miesiącu w ramach opisywanego projektu zrealizowano m.in. cykl czterech spotkań informacyjnych z przedstawicielami Jednostek Samorządu Terytorialnego. Na spotkaniach zaprezentowano koncepcję poszczególnych Partnerstw Naturowych oraz zachęcano do działania i uczestniczenia w ich pracach.
Więcej informacji na temat Partnerstw Naturowych oraz Platformy Dialogu realizowanych w ramach projektu „Natura i Gospodarka – podstawy dialogu” znajduje się na stronie www.dialog.gdos.gov.pl.
Projekt „Natura i Gospodarka - podstawy dialogu”, nr POIS.05.04.00-00-266/09 realizowany jest przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska.
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
