Przed Państwem sześćdziesiąty siódmy odcinek naszego cyklu Rozmowa z..., w której biorą udział Eksperci w branży laboratoryjnej i w ochronie środowiska.

Cykl ten nazwaliśmy: „Rozmowa z...”

CE2 Centrum Edukacji od 2003 roku współpracuje z ponad trzystoma Ekspertami, stąd też idea, aby przybliżyć Państwu ich sylwetki i porozmawiać jednocześnie o sprawach, które szczególnie teraz są ważne w naszej branży.

W dzisiejszym odcinku gościem Magdaleny Dziewa jest Michalina Chelińska:

Specjalistka w dziedzinie badań bezpieczeństwa mikrobiologicznego kosmetyków, łącząca szeroką wiedzę naukową z doświadczeniem  w zarządzaniu akredytowaną pracownią mikrobiologiczną.

Autorka kilkunastu publikacji naukowych, które ukazały się w czasopismach branżowych. W swoich pracach skupia się na nowoczesnej metodyce badań mikrobiologicznych oraz innowacyjnych rozwiązaniach wspierających bezpieczne formułowanie i użytkowanie kosmetyków.

 

Czy wszystkie produkty kosmetyczne zostają poddane tym samym metodom mikrobiologicznym, czy istnieje standardowa droga badań mikrobiologicznych kosmetyków?

Nie wszystkie produkty kosmetyczne są testowane dokładnie w ten sam sposób, jednak istnieją ogólne standardy mikrobiologiczne, które określają dopuszczalne poziomy drobnoustrojów i procedury badawcze.

Podział produktów pod kątem wymagań mikrobiologicznych

Produkty kosmetyczne dzielimy na dwie kategorie:

1. Produkty o niskim ryzyku mikrobiologicznym – np. kosmetyki na bazie alkoholu, anhydraty (produkty bezwodne), aerozole pod ciśnieniem, kosmetyki o wysokiej zawartości gliceryny lub substancji przeciwdrobnoustrojowych.
• Tutaj wymogi są mniej rygorystyczne, ponieważ środowisko produktu samo w sobie ogranicza rozwój mikroorganizmów.
2. Produkty o wysokim ryzyku mikrobiologicznym – np. kosmetyki na bazie wody, kremy, mleczka, balsamy, produkty do oczu i okolic intymnych.
• Muszą spełniać surowsze normy, ponieważ istnieje większe ryzyko kontaminacji i rozwoju mikroorganizmów.

Podstawowe normy mikrobiologiczne w badaniach kosmetyków

W badaniach mikrobiologicznych kosmetyków stosuje się normy międzynarodowe, głównie:

• ISO 17516:2014 – określa maksymalne dopuszczalne limity mikroorganizmów w kosmetykach:
• Ogólna liczba bakterii mezofilnych: ≤1000 jtk/g lub ml
• Ogólna liczba drożdży i pleśni: ≤100 jtk/g lub ml
• Brak obecności patogenów: Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Candida albicans, Escherichia coli
• ISO 11930:2019 – określa skuteczność konserwacji (tzw. challenge test).
• ISO 21149:2017 – metody wykrywania bakterii tlenowych.
• ISO 16212:2017 – wykrywanie i liczenie drożdży oraz pleśni.
• Farmakopea Europejska – zawiera opis metod mikrobiologicznych.

Metody badania kosmetyków

Podstawowe testy mikrobiologiczne obejmują:

1. Oznaczenie ogólnej liczby drobnoustrojów – określenie liczby bakterii, drożdży i pleśni metodą płytkową lub filtracyjną.
2. Badania jakościowe – sprawdzenie obecności patogenów, np. Pseudomonas aeruginosa (groźna dla oczu), Staphylococcus aureus (może wywoływać infekcje skórne).
3. Test skuteczności systemu konserwującego (challenge test, ISO 11930) – produkt kosmetyczny jest celowo zakażany mikroorganizmami, a następnie sprawdzana jest zdolność układu konserwującego do ich eliminacji w określonym czasie.

Jakie z punktu widzenia mikrobiologii są najważniejsze dokumenty, z którymi powinni zaznajomić się producenci i pracownicy laboratorium?

1. Normy ISO

Najważniejsze normy związane z mikrobiologią kosmetyków:

• ISO 17516:2014 – określa maksymalne dopuszczalne poziomy mikroorganizmów w kosmetykach.
• ISO 11930:2019 – test skuteczności konserwantów (challenge test).
• ISO 21149:2017 – badanie liczby bakterii tlenowych.
• ISO 16212:2017 – oznaczanie obecności drożdży i pleśni.
• ISO 22716:2007 – Dobre Praktyki Produkcyjne (GMP) dla przemysłu kosmetycznego, obejmujące także zarządzanie higieną i kontrolą mikrobiologiczną.

2. Farmakopea Europejska (Ph. Eur.)

• Zawiera opis metod badania czystości mikrobiologicznej oraz testów konserwacji stosowanych także w kosmetykach.

3. Rozporządzenia i wytyczne prawne

• Rozporządzenie (WE) nr 1223/2009 – kluczowy dokument regulujący bezpieczeństwo kosmetyków w Unii Europejskiej.
• Opinie Komitetu SCCS (Scientific Committee on Consumer Safety) – dotyczą bezpieczeństwa składników konserwujących.

4. Wytyczne organizacji międzynarodowych

• WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) – wytyczne dotyczące jakości wody i higieny produkcji.
• FDA (Amerykańska Agencja Żywności i Leków) – regulacje dotyczące kosmetyków w USA.

Pracownicy laboratoriów mikrobiologicznych powinni znać te dokumenty, aby zapewnić prawidłową ocenę jakości kosmetyków.

 

Jakiego rodzaju zagrożenia mogą wystąpić w przypadku nieodpowiednio zakonserwowanego produktu kosmetycznego?

Brak odpowiednich konserwantów lub niewłaściwa ochrona mikrobiologiczna mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno dla użytkowników, jak i samego produktu.

1. Zakażenia i reakcje skórne

• Bakterie (np. Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus) – mogą powodować infekcje skóry, zapalenie spojówek, reakcje alergiczne.
• Grzyby i pleśnie (np. Candida albicans, Aspergillus spp.) – mogą prowadzić do infekcji grzybiczych skóry i błon śluzowych.

2. Degradacja produktu kosmetycznego

Mikroorganizmy mogą:

• Zmieniać zapach, kolor i konsystencję kosmetyku.
• Powodować rozwarstwianie emulsji i wytrącanie osadów.
• Obniżać skuteczność składników aktywnych.

3. Produkcja toksyn mikrobiologicznych

• Enterotoksyny Staphylococcus aureus – mogą powodować podrażnienia i reakcje alergiczne.
• Metabolity grzybów (np. mykotoksyny Aspergillus) – mogą być toksyczne dla skóry i układu oddechowego.

4. Zagrożenie dla grup szczególnie wrażliwych

• Niemowlęta i osoby z obniżoną odpornością – są bardziej podatne na infekcje skórne i alergie wywołane przez zanieczyszczone kosmetyki.
• Produkty do oczu i okolic intymnych – jeśli są skażone, mogą prowadzić do poważnych infekcji.

 

Podsumowując, laboratoria mikrobiologiczne odgrywają kluczową rolę w ochronie zdrowia konsumentów i zapewnieniu jakości kosmetyków. Ich zadania obejmują:

1. Kontrola jakości surowców
• Sprawdzanie czystości mikrobiologicznej surowców używanych do produkcji kosmetyków.
• Weryfikacja zgodności surowców z obowiązującymi normami (ISO, Farmakopea Europejska).
2. Badania czystości mikrobiologicznej gotowych produktów
• Oznaczanie ogólnej liczby mikroorganizmów zgodnie z normą ISO 17516:2014.
• Wykrywanie obecności patogenów, np. Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Candida albicans, Escherichia coli.
3. Ocena skuteczności systemu konserwującego (challenge test)
• Przeprowadzanie testów konserwacji zgodnie z ISO 11930:2019, gdzie produkt jest celowo zakażany bakteriami i grzybami, a następnie sprawdzana jest skuteczność konserwantów.
• Optymalizacja składu kosmetyków w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony mikrobiologicznej.
4. Monitorowanie środowiska produkcji
• Badanie czystości mikrobiologicznej linii produkcyjnych, wody technologicznej, powietrza i powierzchni.
• Szkolenie pracowników z zakresu higieny pracy i zasad GMP (Dobre Praktyki Produkcyjne).
5. Badania stabilności mikrobiologicznej
• Testowanie kosmetyków pod kątem zmian mikrobiologicznych w różnych warunkach przechowywania (temperatura, wilgotność).
• Przewidywanie okresu trwałości kosmetyku.
6. Wsparcie w przypadku reklamacji i niezgodności
• Analiza próbek zwróconych przez konsumentów pod kątem zanieczyszczenia mikrobiologicznego.
• Identyfikacja źródeł skażenia i proponowanie działań korygujących.

Dzięki pracy laboratoriów mikrobiologicznych możliwe jest skuteczne zapobieganie zagrożeniom wynikającym z niewłaściwej konserwacji kosmetyków, co zapewnia bezpieczeństwo i wysoką jakość produktów dostępnych na rynku.

Jeśli zainteresował Cię ten temat, pracujesz w laboratorium kosmetycznym, jesteś pracownikiem technicznym, kierownikiem laboratorium lub producentem produktów kosmetycznych już 07.03 zapraszamy Cię na szkolenie, które prowadzi p. Michalina:

 

Metodologia badań mikrobiologicznych kosmetyków

ONLINE, 07.03.2025, 25/03/L/O1/MCH

 

📢 Zapisz się na szkolenia i bądź na bieżąco z kluczowymi zmianami w branży!
Zdobądź wiedzę, która przełoży się na doskonalenie systemu zarządzania jakością w Twoim laboratorium.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Zapraszamy do odsłuchania całej rozmowy.

Całość rozmowy znajdziesz na Youtube: https://youtu.be/W_-XwyKlxfE

 Sprawdź nasze Social Media:

Masz pytania? Zadzwoń. Chętnie udzielimy odpowiedzi.