W każdym laboratorium pomiarowym personel boryka się z problemem wyboru nowego wyposażenia pomiarowego. Firmy proponują często duży wybór różnych przyrządów, zachęcając atrakcyjną ceną, czy też długą gwarancją, które nie dają nam jednak pewności, że nowy przyrząd będzie spełniał wyspecyfikowane wymagania. Dlatego przed zakupem warto zastanowić się na jakie parametry musimy zwrócić uwagę, wybierając interesujący nasprzyrząd pomiarowy. Chcąc mieć pewność, że uzyskane wyniki z pomiarów są wiarygodne, należy również zaplanować w jaki sposób będziemy nadzorować wyposażenie pomiarowe.
Kupując nowe wyposażenie pomiarowe nie możemy być pewni, że jest ono potocznie mówiąc "dobre". Niektórzy użytkownicy uważają, że nowy przyrząd pomiarowy jest "dobry", ponieważ jest nowy. Nie jest to jednak do końca poprawne myślenie. Chcąc zakupić nowe wyposażenie pomiarowe powinniśmy zastanowić się nad parametrami jakie powinno ono spełniać np. zakres pomiarowy oraz dokładność, którą chcemy uzyskać podczas wykonywania pomiarów. Każdy z producentów wyposażenia pomiarowego podaje w specyfikacji przyrządu pewne informacje dotyczące. m.in. zakresu wskazań, zakresu pomiarowego, rozdzielczości, dokładności czy największego dopuszczalnego błędu pomiaru. Każdy z wymienianych wyżej terminów ma swoją definicję w słowniku PKN-ISO/IEC Guide 99:2010 [1], z którą użytkownik powinien się zapoznać przed dokonaniem zakupu, aby właściwie rozumieć dane techniczne podawane w specyfikacji. Należy pamiętać, iż już na tym etapie można popełnić błąd, wybierając przyrząd, który nie będzie spełniał wyspecyfikowanych wymagań.
 |
_ |
Wybór odpowiedniego przyrządu pomiarowego zgodnego z jego danymi technicznymi nadal nie daje nam pewności, że wyspecyfikowane wymagania metrologiczne są spełnione. Dlatego, aby mieć pewność, że zakupiony przyrząd pomiarowy spełnia pod względem metrologicznym specyfikację określoną przez producenta, należy zgłosić go do wzorcowania. Wzorcowanie nie jest czynnością obligatoryjną, co oznacza, że użytkownik przyrządu pomiarowego sam decyduje, czy i w jakim zakresie chce mieć przeprowadzone wzorcowanie. Dlatego to użytkownik powinien zastanowić się i opracować harmonogram wzorcowań własnego wyposażenia pomiarowego. Wzorcowanie jest formą potwierdzenia metrologicznego, która świadczy o jakości wyposażenia pomiarowego. Wzorcowanie (ang. calibration) zgodnie z definicją podaną w PKN- ISO/IEC Guide 99:2010 [1] to "działanie, które w określonych warunkach, w pierwszym kroku ustala zależność pomiędzy odwzorowanymi przez wzorzec pomiarowy wartościami wielkości, wraz z ich niepewnościami pomiaru, a odpowiadającymi im wskazaniami, wraz z ich niepewnościami, a w drugim kroku wykorzystuje tę informację do ustalenia zależności pozwalającej uzyskać wynik pomiaru na podstawie wskazania". Celem wzorcowania jest dokładne poznanie błędów systematycznych przyrządu pomiarowego, czyli wyznaczenie charakterystyki błędów, która jest konieczna do prawidłowego ustalenia wyniku pomiaru. Wzorcowanie gwarantuje prawidłowe określenie charakterystyk, dokładności i spójności pomiarowej.
Spójność pomiarowa to powiązanie z wzorcami pomiarowymi [1]. Jest to właściwość wyniku pomiaru, która pozwala na powiązanie go z odpowiednią jednostką miary poprzez nieprzerwany łańcuch wzorcowań. Jednak należy zastanowić się, komu powinniśmy zlecić usługę wzorcowania, aby mieć pewność, iż uzyskane wyniki będą miarodajne?
Zapraszam, do przeczytania drugiej części artykułu, która ukaże się już za tydzień.
Literatura:
[1] PKN-ISO/IEC Guide 99:2010 - Międzynarodowy słownik metrologii. Pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane (VIM)
[2] PN-EN ISO/IEC 17025:2005 - Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących
[3] PN-EN ISO 10012:2004 - Systemy zarządzania pomiarami. Wymagania dotyczące procesów pomiarowych i wyposażania pomiarowego
Autor artykułu:
mgr inż. Agnieszka Banaszak, metrolog, absolwentka Wydziału Chemii Spożywczej i Biotechnologii Politechniki Łódzkiej, w 2009 roku ukończyła studia podyplomowe w zakresie Metrologii Chemicznej na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, przez 4 lata pełniła funkcję Kierownika w Pracowni Fizykochemii Wydziału Chemii Analitycznej i Fizykochemii. Od roku 2014 r. Pełnomocnik ds. Systemów Zarządzania Jakością w Jednostce Notyfikowanej Nr 1446 oraz Z-ca Pełnomocnika ds. Jakości w Zespole Laboratoriów Wzorcujących nr AP 087. Zajmuje się również prowadzeniem szkoleń oraz auditów wewnętrznych z zakresu normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005
